Sir Attenborough doğa bilimini ve 1970’lerin yeni gözdesi televizyonu harmanlayıp klasikleşmiş BBC belgesellerini yaratmış bir inovatör.

Birgün bir sanat festivalinde resminizin bu yüzyılı değiştiren kişiler arasında sergileneceğini hayal edebilir misiniz? 

İngilizlerin meşhur doğa bilimcisi BBC belgeselleriyle sesine aşina olduğumuz Sir David Attenborough gençlik yıllarında kendini yüzyılın değişim öncülerinin biri olarak hayal edemeyebilirdi.  Ancak bugün İngiltere’nin Essex bölgesinin Southend-on-Sea kasabasında Clarence Sokak’ta Sir David Attenborough’un dev bir duvar resmi göz alıyor. Sanat festivali kapsamında bu 11 metreye 8 metre büyüklüğündeki mural sokak resim sanatçısı Scott Irving’in 3,5 günde sprey boya ile tamamladığı bir eser. Hayranlık duyduğu kişileri resmetmeyi seçen sanatçı bu festival için kendisine ve birçoklarına ilham kaynağı olan Sir David’i resmetmeyi seçmiş. Neden David Attenborough?

Attenborough yaşamını doğaya adamış bir bilim insanı. Bu bilime adamışlığı sadece kendine veya bilim dünyasına değil, 20. Yüzyılın en büyük buluşlarından biri olan renkli televizyonun icat edilmesi ve yaygınlaşmasıyla önce İngiltere sonra da, tüm dünya ile paylaşmış bir televizyoncu. Kraliçe Elizabeth tarafından iki kez şövalye ilan edilmiş ve bir çok madalya ve unvan sahibi Attenborough, BBC’nin doğa belgesellerinin yaratıcısı ve Londra hayvanat bahçesinin kurulmasında en etkili isimler arasında. Bugün çeşitli vakıflarda doğayı korumak ve iklim değişikliğinin önüne geçmek için çalışmalar sürdürürken, televizyonculuğa da devam etmekte.

Tutkusu Doğa Bilimi Yeni Buluş Televizyon ile Birleşince

Kraliçe Elizabeth’in yaşıtı olan Attenborough küçük yaşta doğal yaşama ilgisini fark etmiş, henüz 11 yaşındayken babasının okul müdürü olduğu Leicester University College kampüsünde zooloji departmanına semender satarak doğa bilimiyle ilk bağlantısını kurmuştur. Daha sonra doğa bilimine ilgisi artmış ve Cambridge Üniversitesi’nde zooloji ve jeoloji okumaya karar vermiş, 1947 yılında doğa bilimleri master’ı yaparak eğitim hayatını tamamlamıştır. 1952 yılında bir staj programı dahilinde BBC’ye girmiş, henüz İngiltere’de televizyon programlarının başlamasına 3 yıl varken, yepyeni bir sektöre temelden girmiştir.

Televizyon kariyerine stüdyo sınırlarında Hayvan, Bitki, Mineral? programıyla başlamıştır. Henüz 28 yaşındaki genç Attenborough, yeni film çekme yöntemlerinin arayışında, stüdyo çekimleri ile doğanın içinde çekimlerin ilk kez birleşeceği Zoo Quest dizi programını gerçekleştirmiştir. Programda piton yılanı, şempanze ve ender kuşlar gibi o döneme kadar hiç ekranlarda görülmeyen hayvanları İngiliz halkına göstermiştir. 1965 yılı renkli televizyonun İngiltere’deki evlere girdiği ve en büyük moda olduğu dönem. BBC 2, Attenborough’un yönetiminde 3 hafta ile Alman kanallarının önüne geçmiş ve ünlü sanat tarihçisi Kenneth Clark tarafından yazılıp sunulan Civilisation (Medeniyet) programı gösterime girmiştir. Belgesel, tarih, kültür ve bilimi daha önce hiç görülmemiş şekilde ekranlara getirmiştir. Daha sonra egzantrik esprilerin ve popülerleşen herkesin dilindeki sloganların egemen olduğu Monty Python’s Flying Circus gibi komedi şovlarla İngiliz komedisinin temelini atacaktır.

1970’lerin ortasında, BBC’de yöneticilik görevinden uzaklaşarak, sahaya yani vahşi yaşamın ortasına keşifçi olarak gider. Asya’nın en ücra köşelerindeki yerlilerle tanışır, kültürlerini öğrenir, onların giyindikleri gibi giyinip, yedikleri gibi yer, uyudukları gibi uyur. Yaşamı çeşitliliği ve evrenselliği ile insanların farklı yaşam deneyimlerine dikkat çekerek gösterir.

Life on Earth belgeseli, muhteşem fotoğrafçılık ve inovatif kamera tekniklerinin bir araya geldiği hayvanları doğal ortamlarında televizyon seyircisine gösteren dönemin en başarılı yapımlarındandır. Dünya genelinde 500 milyon izleyicinin seriyi izlediği tahmin edilir. Komodo dragonundan derin denizdeki dumbo ahtapotu veya tüylü fenerbalığı hep Attemborough keşifleridir. Blue Planet ile bizleri derin denizin derinlerinde gezdirmiştir. Dünyanın birçok yerinde ismini Attenborough’dan alan yeni keşfedilmiş ender hayvan türü bulunmaktadır.  

Eşi benzeri olmayan bir kariyer rotası çizmek

Attenborough hem vahşi doğaya hem de televizyon ile insanlık tarihinin yüzyılına hem şahit olmuş, hem keşfetmiş, gözlemlemiş hem de şahit olduklarını topluma geri vermiş değerli bir bilim insanıdır. Kendisine insanlık ve doğaya katkısından ötürü teşekkür etmenin yanında, profesyonel yaşamından öğrenilmesi gerekenlere burada dikkat çekmek isterim.

Doğa sevgisi, keşif ve yenilikler Attenborough’un kariyerinde önemli yer tutar. Sevdiği ve ilgi duyduğu alanda eğitim alması ona sağlam bir temel oluşturmuş ancak o bilgilerle yetinmeyip bir keşifçi olarak bilfiil doğada olmayı ve bizzat doğadan yenilikleri öğrenmeyi tercih etmiştir. Televizyon onun için edindiği bilgileri, gözlemleri ve bilimsel keşifleri paylaştığı bir araç olmuştur. Hem de ne araç milyonlara ulaşabileceği, Solomon Adası’nda yaptığı keşiflerin milyonlara ulaştığı sihirli bir kutu. Hızla yöneticilik seviyesine gelen Attenborough toplantılar ve bürokratik işlerin arasında sıkışıp kalmak istememiş, doğayı ofise tercih etmiştir. En iyi olduğu işi, merakı, azmi, farklı kültürlere ulaşma isteğiyle birleştirip kendine eşi benzeri olmayan bir kariyer rotası çizmiştir. Hep yeniliklere açık Attenborough’un başarısının sosyal medyada uzantısı instagram hesabının yalnız birkaç saat içinde 1 milyon takipçiye ulaşması. Yeniliklere bugün de kariyerinin her döneminde olduğu gibi açık. Hangi meslekten olursak olalım, Attenborough’dan öğrenilecek çok şey var…