Externship fırsatlarını tıp, hukuk, diş hekimliği, veterinerlik, psikoloji gibi sağlık ve hukuk alanında mesleklerde daha sıklıkla görüyoruz. Bu meslekleri okuyan üniversite öğrencileri, deneyim kazanmak ve uygulamalı becerilerini geliştirmek için externship’ler sayesinde, kısa bir süre boyunca örneğin, kıdemli bir doktor veya avukatın yanında çalışma imkanı buluyor. 

Benzer uygulama staj (internship) gibi, externship’te de amaç mesleklerini gözlemleyerek işyeri ortamında deneyimlemek. Staj öğrencilerin daha uygulama odaklı beceriler kazanmalarına ve teorik bilgilerini pratikte kullanmalarına yardımcı olurken, externship daha çok gözlemlemeye odaklanmakta. Öğrenci, profesyonelin yanında çalışarak belirli işleri ve görevleri gözlemleme ve deneyimleme fırsatı bulur,  karşılaştıkları zorlukları ve çözümleri yerinde görerek yeni bilgiler ve mesleğe dair pratik ipuçları öğrenebilmekte. 

Externship deneyimleri sırasında öğrenciler iş ortamında nasıl iletişim kurmaları gerektiğini de görebilmekte. Örneğin, hastane ortamında externship yapan öğrenci hastalarla nasıl empati kurulur, medikal konularda nasıl paylaşım yapılır, birebir gözlemleyebilir. Mahkeme ortamında externship yapan hukuk öğrencisi müvekkillerle ve hakimle nasıl iletişim kurulduğunu görür ve iletişim becerilerini arttırılabilir. 

Kariyer yolunu çizmek ve meslek alanında branşlaşmaya yönelik kararlar almak adına altın firsatlar içerir externshipler. Farklı branşlarda çalışan kıdemli profesyonellerle sohbet etmek onları işlerini yaparken gözlemlemek kendi branşlaşmaları konusunda önemli tüyolar oluşturabilir. Aynı zamanda, edindikleri kontaklar ve tanışıklıklardan da yakın gelecekteki iş network’lerini kurmaya başlamış olurlar. Gelecekteki iş fırsatları ve kendilerine yıllarca mentorluk yapabilecek profesyonellere externshipleri sırasında karşılayabilirler. Bu profesyoneller öğrencinin yakın gelecekte yapacağı iş başvurularında referans olabilirler.

İK liderleri arasında sıklıkla adı geçen TalentCulture Kurucu CEO’su Meghan Biro, Forbes için yazdığı makalede kariyerine yeni başlayan gençlere externship fırsatlarını hatırlatıyor. Biro, genelde ufakta olsa bir maaş verilen ve işi işte öğrenme felsefesine dayanan stajların externshiplere oranla daha tercih edilebilir olduğunu ancak gençlerin externshiplere de açık olmalarını tavsiye ediyor. Bir konuk gibi şirkette bulunan extern’lerin sorumlulukları daha az olabilir, bazı durumlarda bir profesyoneli izlemek, onun gölgesi olmaktan başka görevleri yoktur. Süreleri ve yoğunlukları da görevlerin içeriği gibi farklılık gösterir.

Biro makalesinde, externship imkanı sağlayan şirketlerin çoğunlukla izlemek ve işi yaparken aktif şekilde katılmak arasında iyi bir denge kurduğunu, bu sayede de öğrencilerin çeşitli bağlam ve profesyonel anlayış oluşturduklarını vurgulamış. Hem de gençlerin varlığının şirket çalışanlarına katkısını gözden kaçırmamamız gerektiğini yazmış. Karşılıklı etkileşim sayesinde, çalışanlar da gençlerden yeni bakış açıları, teknoloji ve yaşama dair yeni bilgiler edinmekte ve yeni iş yapma biçimlerine adapte olmakta.

Shadowing, birini işte harfiyen takip etme, birçok şirketin staj ve yönetici yetiştirme programlarında önemli bir yer almakta. Amazon gibi şirketler yönetici adaylarını bir takım yöneticilerin gölgesi olmaya ve işi nasıl yaptıklarını gözlemleyerek öğrenmeye davet etmekte. Amazon’un CEO’su Andy Jassy zamanında kurucu Jeff Bezos’un gölgesiymiş, Bezos’u günlük işlerinde takip etmiş, Amazon liderleriyle etkileşimde bulunmuş, şirketin içini, işleyişini, işlerin akışını izlemiş. Jassy Bezos’tan inanılmaz çok şey öğrendiğini ve Bezos’u tüm toplantılarda takip ederek birçok takımla beraber çalışma ve o takımların işleyişini gözlemleme imkanı bulduğunu söylemiş. Bu sayede, Jassy takım işleyişlerindeki verimsizlikleri belirleyip etkili çalışma sistemleri geliştirmiş.

“Gölge” olurken nedir dikkat edilmesi gerekenler?

Kurumun bir konuğu olduğunu unutmamak kibar ve ölçülü davranmak esas. Gölge pek tabii ki görünmez değil, yöneticinin yanında, takip eder konumda ancak yerini bilmeli, bir konuşmayı kesmemeli, yersiz veya zamansız yorum yapmamalı, lafa karışmamalı. Düşünceleri sorulmadan söze girmemeli. Saygılı davranmak her zaman öncelikli olmalı. Birçok zamanda gölgenin gözlem ve görüşleri yöneticilerin ilgisini çeker ve onların objektif görüşlerine başvurularak kurumda önemli değişikliklere gidilebilir.

Extern kafasındaki soruları pek tabii ki takip ettiği lidere veya içinde olduğu takıma sormalıdır ancak doğru zamanı belirleyip sorularını sormalıdır. Bazen soruları daha sonra uygun bir zamanda sormak üzere not etmek ve zamanı gelince sormak daha faydalı ve verimli olacaktır.

Extern aynı zamanda bir takımın parçası olarak hareket ettiğinden, çeşitli eğitim ve öğrenim fırsatlarıyla karşılaşır. Bu gibi eğitimler mesleki açıdan gelişim konusunda ve en güncel metotları öğrenmek açısından değerlidir. 

Günün sonunda, extern iş deneyimi kazanırken, şirket genç ve dinamik beyinlerle çalışır, yarının çalışanlarını yetiştirmeye adım atar.  Staj imkanları şirket için kazan-kazan stratejilerdir.