İŞİ KURALLARINA GÖRE OYNAYIN

Yazar: Ela Erozan Gürsel

Bazı insanlar için iş tatlı bir meltem esintisine benzer. Kariyer yaşamlarının ilk gününden itibaren arkalarından bir rüzgâr eser ve onları hep ileriye iter. Kariyer basamaklarını duraksamadan emin adımlarla – kimi zaman ikişer üçer basamak atlayarak – çıkarlar. Şansları da yardım eder elbette ancak sadece yanlarında olan şans değildir, doğru zamanda doğru yerde olmayı, doğru şeyler yapmayı, doğru şeyler söylemeyi, yeri geldiğinde konuşup yeri geldiğinde susmayı bilirler.

Terfiler, maaş artışları, başarılar ardı arkası kesilmeden gelir. Onları uzaktan takip ettiğimizde veya en çok satanlar arasına giren biyografilerini okuduğumuzda aklımıza otomatik olarak şu soru gelir:

’Bu başarılı insanların bilip de bizim bilmediğimiz ne var?’

Richard Templar 10 yıl önce ilk kez yayınladığı ‘İşin Kuralları’ adlı kitabında bu sorunun cevabını hap haline getirilmiş 100 kuralla bize veriyor. İşini sevmek ve çok çalışmak herşeyin başında geliyor ancak yeterli değil. İşini çok iyi yapan fakat yıllardır aynı pozisyonda kalan nice insan tanıyoruz.

Neden onlar işlerini çok iyi yaptıkları için bir terfiyle ödüllendirilmiyorlar? Kuralların içinde yer verilen birçok sebepten biri olabilir kariyerlerinde ilerlemelerini önleyen.

Kitabı elinize alıp mucizevi bir formülle karşılaşacağınızı düşünmeyin. Başarının gizli bir formülü yok ancak başarının sürdürülebilir olması için birçok kurala uyulması gerekli. Bu kuralların büyük çoğunluğu zaten bildiğiniz şeyler. Bir kısmı ise, başarınızı müdürlerinizin hatta onların müdürlerinin fark etmesi için minik tüyolar.

İşinizi ne kadar iyi yaptığınızı ne kadar iyi anlatırsanız o kadar iyi anlaşılır. Nerede, nasıl ve kimlere işinizin uzmanı olduğunuzu anlatmak da iş kurallarından biridir.

Kural 1: Konuşmanız Yürüyüşünüze Yansısın

1. İşinizin fark edilmesini sağlayın
2. Sürekli ilerlemeye odaklanın
3. Akıllıca gönüllü iş yapın
   – Birçok kişi ekstra görevler üstüne almayı yönetim tarafından fark edilmek, övülmek ve terfi etmek için gerekli görebilir. Ancak bu doğru değildir. Kişi her yeni işe ‘ben yaparım’ mantalitesiyle yaklaşırsa, işyükünü idare edemez hale gelir, asıl sorumluluklarını bile eskisi gibi yerine getiremez. Herhangi bir görevi gönüllü olarak üstünüze almadan önce iyi düşünün. Eğer size yarar sağlayacak stratejik bir görevse yapın, yoksa işinize odaklanın.
4. Kendinize niş bir alan yaratın – farklılaşarak fark edilin
5. Yapabileceğiniz tarihten sonraki bir gün için söz verin, sözünüzü erken yerine getirin – böylece hiçbir zaman geç kalmaz veya eksik iş yapmazsınız
6. ‘NEDEN’ diye sormayı öğrenin
   – Bir işi size verildiği için yapmak yeterli değildir. İşin neden yapıldığını, şirketinizin neden bu işe önem verdiğini, geleceğe dönük planlarını üstlerinizle konuşarak öğrenin. Sırf kendi pozisyonunuzla değil, kurumun ne yöne gittiğiyle de ilgilenin.
7. İşinize %100 bağlı olun
8. Yaptığınız işten keyif alın
9. Başkalarının hatalarından ders çıkarın
   – Akıllı adam hatalarından öğrenir, tekrar aynı hatayı yapmaz. Bilge adam ise, başkalarının hatalarından öğrenerek hiç hata yapmamaya çalışır.
10. Hiçbir zaman kimseye ne kadar çok çalıştığınızı göstermeyin

Kural 2: Herzaman Değerlendirildiğinizin Farkında Olun

1. İyi giyinin
2. Güleryüzlü olun
3. Sağlam bir el sıkışınız olsun
4. Güven ve enerjinizi yansıtın
5. Farkına varılan bir stiliniz olsun
   – Klasik, kaliteli, abartısız bir imaj geliştirin. Modayı sıkı sıkıya takip etmek yerine kendinize yakışanı giyin. Fazla makyaj yapmayın, abartılı takılardan uzak durun. Kaliteli markaları tercih edin. Giydikleriniz, parfümünüz, makyajınız herzaman kalite, bakım ve çekiciliğiyle sizi yansıtsın.
6. Kişisel bakımınıza özen gösterin
7. Çekici olun
   – Çekici olmak için ille çok güzel veya yakışıklı olmanız gerekmez. Herkesin çekici yönleri vardır. Kişinin varolan fiziksel özelliklerini doğru davranışlarla bütünleştirerek insanlarda beğeni uyandırması mümkündür. Beğendiğimiz ilgiyle filmlerini izlediğimiz aktör ve aktrisleri düşünün, bir kısmı güzellikleriyle ön plana çıkmazlar ancak karizmaları, gülüşleri, bakışlarıyla etkileyicidirler.
8. ‘Cool’ olun
   – İşte herzaman medeni ve sofistike davranın. Hiçbir zaman kendinizi duygularınıza veya öfkenize kaptırmayın.
9. Tane tane açık ve net bir şekilde konuşun
10. İmla hatası yapmadan anlaşılır bir şekilde yazın

Kural 3: Bir Planınız Olsun

1. Uzun evrede ne istediğinizi bilin
2. Kısa evrede ne istediğinizi bilin
3. Terfi sistemini inceleyin
4. Bir oyun planı kurun
   – Oyun planınız nedir? Yani, kim olmak istiyorsunuz? Kendinize bir senaryo yazın. Adım adım nerede olmak, ne yapmak, nasıl bir profesyonel ve kişisel yaşam hayal ettiğinizi kağıda dökün. Sonra da tek tek uygulamaya geçin.
5. Hedeflerinizi belirleyin
6. Rolünüze hakim olun
7. Zayıf ve güçlü yönlerinizi bilin – kendinizi tanıyın
8. Doğru zaman ve durumu kollayın
   -Kobra yılanları çok fazla güce, enerjiye ve zehre sahiptir ancak sadece gerektiğinde saldırıya geçerler: ya kendilerini tehlikede hissederler, ya da karınlarını doyurmak için saldırırlar. Yani, gerekli olduğunda, avantajlı konumda olduklarında, kazanacaklarından emin olduklarında harekete geçerler. Bizlerin de bu tehdit veya açlık gibi önemli durumları – örneğin, yılbaşı partisi, yeni ürün lansmanı veya üst yönetime yapacağınız sunum – kaçırmamalı, en etkili şekilde hazırlanmalı ve kendinizi göstermelisiniz.
9. Tehditleri öngörün
10. Fırsatları kollayın

Kural 4: İyi Birşeyler Söylemeyecekseniz, SUSUN

1. Dedikodu yapmayın
2. Şikayet etmeyin, söylenmeyin
3. Başkalarının hakkını koruyun
4. Başkalarının başarılarını tebrik edin
5. Olumlu ve destekleyici olun
6. Soru sorun
   – Soru sormak konuyla ve çalışma arkadaşlarınızın söyledikleriyle ilgilendiğinizi gösterir. Ayrıca, doğru sorular sorarak iyi bir dinleyici olduğunuz, konuyu dinlerken sorguladığınız ve  daha iyi anlamaya çalıştığınız ortaya çıkar.
7. ‘Lütfen’ ve ‘teşekkürler’ kelimelerini kullanmayı ihmal etmeyin
8. Küfür etmeyin
9. İyi bir dinleyici olun
10. Mantıklı konuşun

Kural 5: Kendinizi Kollayın

1. Sektörünüzün iş ahlakını bilin
   – Nedir sektörün iş ahlakı? Sektörde yapılan doğrular/yanlışlar, iyi/kötü niyetli işler. Ne üretiyorsunuz? Üretiminiz iyiye mi kötüye mi? İnsanları iyileştirmeye mi, yoksa onlara zarar vermeye yönelik mi çalışıyor? Sizin iş ahlakınız sektörünüz ve şirketinizin iş ahlakıyla örtüşüyor mu?
2. Sektörünüzde işler kanunlara uygun mu yapılıyor?
   – Sektörünüzde herşey kayıt altında mı? Şirketinizin iş yapış biçimlerine hakim misiniz? İşler kanunlara uygun mu yürütülüyor, yoksa bir kısım iş için kanunlar esnetiliyor mu?
3. Kişisel standartlar koyun
4. Asla yalan söylemeyin
5. Başka birinin hatalarının üstünü örtmeye çalışmayın
6. Kayıt tutun
7. Sizi destekleyen kontaktlar/arkadaşlar edinin
8. Başkalarının motivasyonlarını anlamaya çalışın
   – Herkesin sabah işe gitmesini sağlayan motivasyon ayrıdır. Kimi para için çalışır, kimi güç ve prestij uğruna stresli bir mevki ve uzun saatleri göze alır, kimi ihtiyacı olduğu için her türlü işe koşar, işini kaybetmekten korkar.
9. Olayların/kişilerin birbiriyle ilişkisini, sebep-sonuç ilişkisini anlayın
10. İnancınız tam olsun

Kural 6: Ortama Ayak Uydurun

1. Kurumsal kültürü tanıyın
2. Jargona uygun konuşun
   – Kurumsal kültürü tanıyıp ona göre davranmanız iş ortamına uyumlu olmanızı sağlar. Ortama uygun sağlamanın en önemli göstergesi iletişimdir. Konuşmanız aynı dilde olmalıdır, şirkete özel kısaltmaları veya deyimleri kullanmadan ger kalmamalısınız. Toplumu konuştuğu dil nasıl birarada tutuyorsa, şirketi de benzer bir jargon bütünleştirir.
3. Gerektiği gibi giyinin
4. Farklı insanlarla iş yaparken onlara adapte olun
5. Ne zaman nerede olmanız gerektiğini bilin
6. Sosyal protokollara hakim olun
7. Otoriteyle ilgili kuralları bilin
   – Ofisinizi aslında kim yönetiyor? Patron mu? Çoğunlukla patron stratejik konularda yönetim kararlarını alır, günlük işleri, ofisin yönetimini güvendiği bir kişiye delede eder. Bu kişinin kim olduğunu herkes bilir. Bu görev titrinde olmasa bile çalışanlar onun otoritesine saygı gösterir.
8. Ofis hiyerarşisi kurallarını bilin
9. Kimseyi onaylamadığınızı göstermeyin
   – Siz kendi işinize, kariyer planınıza odaklanın. Diğerlerinin neler yaptığı, neler yapması gerektiğiyle zaman ve enerji harcamayın.
10. Sürü psikolojisini anlayın

Kural 7: Hep Bir Adım Önde Olun

1. Bir adım önde giyinin
2. Bir adım önde konuşun
3. Bir adım önde hareket edin
4. Bir adım önde düşünün
5. Kurumsal konulara ve problemlere odaklanın
6. ‘ben’ yerine ‘biz’ diyerek konuşun
7. Yürüyüşü yürüyün
   – Hedeflediğiniz göreve gelmek için bir adım önde giyiniyor, konuşuyor, düşünüyor ve hareket ediyorsunuz. O görevi layıkıyla yapacak kişi olmak için sürekli çalışıyorsunuz. Şu an o görevi yapan kişiyi etüt edin. Davranışlarını gözlemleyin, öğrenin, tekrar tekrar uygulayın ve içselleştirin. Görev size verildiğinde tamamen hazır olacaksınız.
8. Üst yönetimle daha çok zaman geçirin
9. Çevrenizdekilere ‘adımı’ çoktan attığınızı hissettirin
10. Bir sonraki adım için hazırlanın
    – Kısa dönemdeki hedefinize ulaştınız. Sakın beklemeye geçmeyin. İşinizi üstün performansla tamamlayıp zaman kaybetmeden bir sonraki hedefe kilitlenin.

Kural 8: Diplomasi Geliştirin

1. Anlaşmazlıklar olduğunda soru sorun
2. Taraf tutmayın
3. Düşüncelerinizi ne zaman kendinize saklamanız gerektiğini bilin
   – Size doğrudan soru sorulmadığı sürece fikrinizi söylemeyin. Ancak sorulduğunda fikrinizi net bir şekilde, tam söylemek istediğinizi söylemek için seçilmiş kelimelerle ifade edin. ‘Bence,’ ‘benim kanaatim,’ ‘ben… böyle düşünüyorum’ gibi kişisel görüş belirtmekten kaçının. Düşünceniz probleme çözüm önerisi getirsin, kişisel algılanmasın.
4. Uzlaşmacı davranın
5. Öfkeye yenik düşmeyin
6. Hiçbir zaman kişisel davranmayın
7. Başkalarının öfkelerini kontrol etmeyi bilin
   – Gerçekten hatalı bir durum varsa, özür dilemeyi ve hatayı telafi etmeyi bilin. Ancak karşınızdaki öfkesini size istediğini yaptırmak için bir araç olarak kullanıyorsa buna asla izin vermeyin. Karşınızdakinden bağırmayı kesmesini eğer bu şekilde devam ederse odayı terk edeceğinizi söyleyin ve karşınızdaki bağırmaya devam ederse odadan çıkın. Gerekirse bunu birden çok kez tekrar edin, karşınızdaki anlayana kadar…
8. Haklılığınızı sonuna kadar savunun
9. Durumla ilgili tarafsız olun
10. Olayları her yönünüyle anlamaya çalışın

Kural 9: Sistemi Bilin ve Yönlendirin

1. Ofis yaşamının konuşulmayan kurallarının tümünü bilin
2. Kime ne diyeceğinizi bilin
   – Bey veya hanım diye mi hitap edeceksiniz, yoksa ismiyle mi? Ofis kültürü, kişinin konumu, tercihi… birçok dinamikten haberdar olmanız gerekli en uygun hitap şekli için. Şirkete yeniyseniz, bey ve hanımdan yana şansınızı kullanın.
3. Ne zaman geç, ne zaman erken çıkmanız gerektiğini bilin
4. Ne zaman hırsızlık, ne zaman avanta sayılacağını bilin
   – Şirketten ne alıp evinize alırsanız hırsızlık sayılır, ne alırsanız avanta? Kalem, bant, not defteri… avanta, şirketin sahibi olduğu bir makine veya yazılım hırsızlığa girer… En güvenli seçenek şirketten HİÇBİRŞEY almamak.
5. Kimlerin önemli olduğunu bilin
6. Önemli kişilerin yanında yer alın
7. Yeni yönetim tekniklerine aşina olun
8. Gizli acendalardan haberdar olun
9. Favorileri bilin ve onları yetiştirin
10. Şirketin misyonunu bilin ve uygulamalarınıza taşıyın

Kural 10: Rakiplerinizi İyi Yönetin

1. Kimlerin aynı pozisyon için yarıştığını belirleyin
   – Şirket içinden ve dışından kalifiye elemanlarla rekabet ediyor olabilirsiniz. Siz içerde olduğunuzdan birçok avatantaja sahipsiniz. IK’da tanıdıklarınızdan kimlerin görüşmelere çağrıldığını, kimlerin beğenilip 2. aşamaya kaldığını öğrenebilir, pozisyonda özellikle aranan niteliklere odaklanabilirsiniz.
2. Rakiplerinizi etraflıca çalışın
3. Kimseyi arkasından vurmayın
4. Terfinin psikolojisini anlayın
   – Bazen çok istediğiniz bir iş sizin kadar uygun olmayan bir aday tarafından doldurulur. Sizin posta kutunuza ‘terfiler’ başlığı altında düşer. Üzülüp nasıl kaçırdığınıza yanmadan önce, bu pozisyonun kimin tarafından neden doldurulduğunu araştırın. Şirket kemer sıkma politikasında olup iki pozisyonu idare edecek birini bulmuş olabilir, pozisyonun sorumlulukları azaltılmış olabilir, işe atanan kişi yakın zamanda şirketten ayrılacak olabilir..
5. Bir pozisyon uğruna çok şeyden vazgeçmeyin
6. Çevrenizde konuşulanlardan haberdar olun
7. Rakiplerinizin – diğer çalışanların – yerlerinin doldurulamayacağını gösterin
8. Rakiplerinizi över gibi yapıp kötü yönlerini ortaya çıkarmayın
9. Rutinin dışında size verilen görevleri kariyer fırsatına çevirin
10. İş arkadaşlarınızla dost olmak ve onların desteğini almak için çaba harcayın

 Bu yazı Dünya Gazetesi'nin Değişim Yelpazesi köşesinde 04.12.2012 tarihinde yayınlanmıştır.