6 Şubat sabaha karşı yaşadığımız deprem felaketi hepimizin yaşamını geri dönülemeyecek şekilde etkiledi. Yaşamını kaybedenler, en yakınlarını kaybedenler, evlerini kaybedenler, fiziksel veya psikolojik olarak büyük yaralar alanlar… Bugüne kadar bildikleri hayatları bir anda yok olan milyonlarca insan. Hepimizin başı sağ olsun, hepimize bu acılara dayanmak için güç ve sabır diliyorum. 

Tüm Türkiye için bir bütün olup deprem sonrası yaralarımızı sarmanın, yardımlaşmanın, paylaşmanın, öncelikle bugünkü ihtiyaçları giderip yakın geleceği beraber inşa etmenin zamanı. Ancak önce geçmişe dönüp neler yapılmalıydı muhasebesi yapılmalı ve gelecekteki depremlerin zararlarını en aza indirmek için dersler çıkarılmalı. Peki şirketler deprem hazırlıklarını nasıl yapmalı?

Kurumsal Deprem Kriz Yönetimi

Şirketlerin deprem durumunda az zarar görmeleri ve hızla toparlanabilmeleri için, hazırlıklı olmaları, deprem anında ne yapılması gerektiğine dair planlama yapmaları, bu planlamaları çalışanlara tatbikat yaparak düzenli eğitimlerle aktarmaları gerekli. Ayrıca, çalışanların yaralanması, şirket binasının zarar görmesi ve operasyonların durdurulması durumlarında alternatif planları devreye sokabilecekleri deprem protokollerine ihtiyaçları var.

Deprem bölgelerinde faaliyet gösteren şirketler büyük depremlerin akabinde deprem planlarını devreye sokmuşlar. 1985 yılında Loma Prieta depreminin ardından, Google detaylı bir deprem planlaması yapmış. Deprem planı içinde, depreme yönelik eğitim ve tatbikatlar, deprem sonrası devreye girecek jeneratörlere yatırım ve deprem sonrası etkilenen çalışanlar için destek programları bulunmaktaymış. Japon Kobe Steel, 1995 yılındaki Kobe depreminden sonra, deprem acil planını geliştirmiş ve düzenli tatbikatlar ve eğitimlerle çalışanları depreme hazırlamış, ayrıca deprem izolasyon sistemleri döşeyerek binalarının depreme dayanıklılığını arttırmış. Benzer bir planı, Hintli holding Tata’nın danışmanlık firması 2001 Buj depreminden sonra hayata geçirmiş. Tata ayrıca kritik iş fonksiyonlarının sürdürülebilmesi için afetten toparlanma planını uygulamaya başlamış.

Google, Kobe Steel ve Tata’nın uygulamaya soktuğu deprem planları gibi, Türkiye’de faaliyet gösteren şirketlerin de kendilerine uygun deprem planları geliştirmeleri gerekli. Şirket içinde her sorumluluğun bir sahibinin olduğu gibi, bu deprem planının da bir sahibi olmalı. Deprem politikasını oluşturmak, güncellemek, revize edileni diğer çalışanlara iletmekten sorumlu kişilerden oluşan bir deprem ekibi kurulmalı ve deprem planlama çalışmaları hızla başlatılmalı. 

• İlk etapta acil durum planı oluşturun. Planı oluşturmadan durum belirleyin. Tehditler, tehlikeler, hazırlık gerektiren alanlar neler? Deprem anında işyerinizin içinde ve dışında neler tehlike teşkil ediyor?

• Bu planda deprem öncesi, deprem anı ve sonrasında yapılması gerekenleri madde madde yazın. Önceliğiniz çalışanlarınızın güvenliği ve şirket varlıklarının korunması odaklı olsun. 

• Düzenli olarak eğitim ve tatbikatlar organize edin. Düzenli tatbikatlar deprem anını simüle etmeyi o anda kimin ne yapacağını hangi kontrollerin yapılacağını tüm kurumun görmesine ve uygulamasına yardımcı olacaktır. Tatbikatlarda eksiklerin görülmesi bir sonrakinde o eksiklerin giderilmesine imkân verecek. Gerçek deprem olduğunda panik anında neler olacağını gösterecektir. Tatbikat sırasında, kendinizi güvenli bir yere konumlandırarak, yere yakın, kafanızı ve boynunuzu koruyacak pozisyonda sabit durun.

• Binanın sağlam olduğundan emin olun. Binanızın depreme dayanıklı olduğunu kontrol ettirin. Herhangi bir güçlendirme gerekliliği varsa gerekli çalışmayı yaptırın.

• Bina içindeki ekipmanlarınızı depreme dayanıklı hale getirin. Ağır makina ve ekipmanları en güvenli konumda sabitleyin. Kimyasal maddelerden oluşan veya dökülme, akma veya düşme durumlarında çevreye zarar verecek malzemeleri sağlam yerlerde saklayın.

• Çalışanlarınıza deprem protokolünü aktarın. Deprem planlamasında, deprem anında ve deprem sonrasında görevlerini bilsinler ve ona göre sorumluluklarının bilincinde davransınlar.

• Backup sisteminiz devreye alınabilsin. Kritik iş süreçlerinizin kesintisiz devam edebilmesi için jeneratör, veri tabanı backup’ı gibi sistemleriniz hazır olsun.

• Deprem anında ulaşmak için bir acil kontak listesini elinizin altındaki yerlerde bulundurun.

• Deprem sırasında tatbikatta tekrar ettiğiniz şekilde olabilecek en güvenli konuma gelin. Başınızı ve boynunuzu düşebilecek eşyalardan koruyacak şekilde koruyun ve deprem ekibi olarak herkesin tatbikata uygun hareket etmesi için mümkünse yönlendirin.

• Deprem bittikten sonra, çalışanların iyi olduğundan emin olun, tehlike geçene kadar binayı hızla boşaltın ve önceden tespit ettiğiniz en yakın deprem toplanma alanına gidin.

• Deprem geçtikten ve binaya girmenin güvenli olduğu saptandıktan sonra, deprem planını takip etmeye devam edin.

Bu maddeleri uluslararası kurumların ve afet derneklerinin deprem acil planlarından derledim. Her şirketin kendi öncelikleri ve iş ihtiyaçları doğrultusunda kendi deprem planını oluşturmalı. Çalışanlarınızı korumak, şirketinizin varlıklarının zarar görmemesini sağlamak ve faaliyetlerinizin sürdürülebilirliğini sağlamak için deprem planınızı geciktirmeyin.