İtibarınız sektörünüzde, ofisinizde, semtinizde hatta aile içinde nasıl bilindiğinizdir en genel tanımıyla. Belli sıfatlarla ‘güvenilir, işinin uzmanı, sadık, cesur’ ya da ‘sabırsız, beceriksiz,  tembel’ gibi iyi veya kötü şekilde tanınırız çevremizdekiler tarafından. İtibarımız bizi her yerde takip eder hatta takip etmenin önüne geçer siz itibarınızın gölgesi olursunuz.

İtibarınız sektörünüzde, ofisinizde, semtinizde hatta aile içinde nasıl bilindiğinizdir en genel tanımıyla. Belli sıfatlarla ‘güvenilir, işinin uzmanı, sadık, cesur’ ya da ‘sabırsız, beceriksiz,  tembel’ gibi iyi veya kötü şekilde tanınırız çevremizdekiler tarafından. İtibarımız bizi her yerde takip eder hatta takip etmenin önüne geçer siz itibarınızın gölgesi olursunuz. Henüz sizinle tanışmadan birçokları sizin hakkınızda gıyaben bir fikre sahip olur. Yaptıklarınız, çalışma şekliniz, insanlarla ilişkileriniz imajınızı belirler, itibarınızı oluşturur. Aslında fiziken siz itibarınızı takip edersiniz.  İtibarınız bazı kapıları aralamanıza hatta sizi kırmızı halı ile karşılamalarına yol açabildiği gibi, bazı kapıların hiç açılmamasına da sebep olabilir. Peki, bu birçok kapıyı açan veya kapayan itibar nasıl oluşur? Neler yapmalı? Neler yapmamalı?

İyi bir itibar oluşturmak için neler yapmalı?

İş dünyasına yeni adım attığınızda hayatınızda yepyeni bir dönem başlar. Okul günleriniz geride kalmış sıfırdan tertemiz bir başlangıç yapmış olursunuz. Karnenizde ne kadar kırık olduğuyla kimse ilgilenmez, çevrenizdekiler size verdikleri işi nasıl yaptığınıza ve zamanında bitirip bitirmediğinize bakarlar. İşinizi iyi yapmanız çok önemlidir ancak itibar kazanmak için iyi iş yapmanın yanında başka nitelikler göstermek de gerekir.

Özel ricalar yapmadan güven ve saygı kazanın

Nadiren de olsa izin almanız veya kısmi imtiyazlara sahip olmanız gerekebilir. Bu tür her personele verilmeyen haklar için patronunuzun güvenini ve saygısını kazanmalısınız. Çok kısa süredir şirkette çalışan birinin henüz kendini kanıtlamadan müdüründen ricalarda bulunması çoğu zaman geri çevrilir ya da hoş karşılanmaz. Yeni çalışanlar kendi ihtiyaçları dâhilinde işin ilk gününden esneklik bekleyebilirler. En doğru ve gerçekçi yaklaşım çalışanların şirket kurallarına ve çalışma şartlarına uygun hareket etmeleridir. Örneğin, mesai saatleriniz 9-5 arasındaysa bu süre zarfında işte olma konusunda titizlik gösterin. Zaman içinde nelerin katı kurallara bağlı nelerin esnetilebilir ve kabul edilir olduğunu anlayacaklardır.

Size sorulmadan sorunu gidermeye çalışın

İnisiyatif kullanmak müdürlerinizin sizi fark etmesi ve takdir etmesi için en etkili yollardan biridir. Birçok yeni mezun işe başlar ve amirlerinin onlara tam olarak iş tanımlarını ve sorumluluklarını anlatmasını bekler. Bazı işlerde daha formal bir iş eğitimi olmakla beraber, çoğu işte kişi işi yapa yapa öğrenir. İşyeri okul değildir, öğretmenin ödev vermesi veya sınav yapması gibi kimse yeni personele senden beklentim şudur diye net bir açıklama yapmaz. Çalışanın proaktif davranması, ben nasıl yardımcı olabilirim diyerek kimse onu görevlendirmeden işin içine girmesi gerekir. Bazen herkesin sıkıcı veya zor bulduğu bir işe gönüllü olmak yeni başlayan kişinin fark edilmesini sağlayacaktır. Veritabanına veri girmek, dosya dolabını düzenlemek gibi son derece sıkıcı ve zaman kaybı gibi görünen işler patronun dikkatini çekmenizi ve saygısını kazanmanızı sağlayacaktır. Burada önemli olan asıl sorumluluklarınızı ihmal etmeden ekstra işi yürütmektir.

Çözüm önerileriniz sağduyulu olsun

Şirkete yeni girdiniz diye fikrinizi belirtmekten çekinmeyin. Sizi işe aldılar çünkü şirketin geleceği ve büyümesi için sizin yetenekleriniz ve bilginizin faydalı olacağını düşündüler. Ancak her şeyin bir yolu olduğu gibi, düşüncelerinizi ifade etmenin de uygun yolunu bulmalısınız. Örneğin, sizden önce yapılan projelerin saçma sapan olduğunu söylemek yerine, saygılı bir şekilde nelerin farklı yapılabileceğini ve geliştirdiğiniz önerileri dile getirebilirsiniz. Bir işin neden belli bir şekilde yapıldığını soruşturmak yerine o işin nasıl farklı yapılabileceği üzerinde durun. Yeni bir süreci önerirken ille de mevcut düzeni eleştirmeniz gerekmez. Bu yaklaşımla ‘her şeyi bilen kendini beğenmiş’ yeni mezun olmamak için de özen göstermiş olursunuz.

İş arkadaşları öncelikle iş arkadaşlarıdır

Bazı iş arkadaşlarınız zaman içinde en yakın arkadaşlarınız, sırdaşlarınız haline gelebilir. Ancak bu kişiler sizin beraber çalıştığınız profesyonel çevrenizdir. Profesyonelliğin dışında kalan konuları ilk etapta gündeme getirmemek, ölçülü davranmak iş ilişkisini dengede tutmak için gereklidir. Örneğin, öğle yemeğine veya iş çıkışı içki içmeye gidildiğinde, kişisel hayatınızdan çok şey paylaşmamaya veya içkiyi fazla kaçırmamaya dikkat etmelisiniz. Özellikle başkalarının bilmesini istemediğiniz şeyleri böyle ortamlarda söylemeyin. Bırakın zamanla herkes birbirini tanısın.

Bazı şeyleri kendiniz keşfedin

Yeni bir işe girdiğinizde birçok soru sormak işe ilginizi gösterir, bu durum abartmadığınız sürece yöneticinizin de hoşuna gider. Önemli olan ne zaman patrona gitmeniz ne zaman gitmemeniz gerektiğinin ayrımını yapabilmektir. Birçok farklı konu ve personelden sorumlu yöneticiniz her an yanınızda olamaz ya da her probleminizi çözemez. Yeni çalışanların bağımsız bir şekilde çalışmayı, işleriyle ilgili bilgi almak için doğru insanlara ulaşmayı kendi çabalarıyla öğrenmeleri gereklidir. Çoğu amir kişinin kaynaklarını en iyi şekilde kullanarak işi en kısa zamanda öğrenme çabasını takdir edecektir.

Peki ya kötü bir itibarınız varsa

İyi bir itibar edinmek zordur, istikrar, azim ve emek ister. İyi bir itibar edinmekten daha da zor olan kötü bir itibarı yıkıp üzerine iyi bir itibar inşa etmektir. Herkesin sizin hakkınızdaki düşüncesini değiştirmek hiç de hafife alınacak bir iş değildir. Oluşmuş bir düşünceyi çürütmek kuvvetli bir duruş ve söylem ister. Ayrıca, bir tür halkla ilişkiler kampanyasının yürütülmesi, çevredeki birkaç kanaldan hakkınızda olumlu yorumların oluşturulması gerekir.

Adım adım itibar düzeltme yolları

1. Problemi kabullenin

Neden kötü bir itibara sahip olduğunuzu araştırın. Görüntünüz, tavırlarınız ve yaklaşımınızı değerlendirin. Sizi aşağı çeken dedikodular olabilir, söylenenleri durdurmak için hiçbir şey yapamazsınız ama en azından ne olduğunu öğrenir, hatalı davranışlarınızı düzeltmek için gerekli adımları atarsınız. Örneğin, bir hata veya yanlış anlaşma varsa, samimi bir özür dileyebilirsiniz. Dedikoduların tam aksini yaparak söylenenlerin saçmalık olduğunu gösterebilirsiniz. Bir diğer etkili çözüm de, problemi kaynağından çözmek olacaktır. Sizinle ilgili dedikoduları başlatan kimse onu bulun, akılcı ve barışçıl bir biçimde onunla yüzleşin.

2. Hemen harekete geçin

Bir olay olur olmaz hemen harekete geçin, insanların sizin hakkınızda konuşup konuları yalan yanlış dallandırıp budaklandırmasına izin vermeyin. Herkese belli bir mesafede olun ve net bir duruş sergileyin. Açıklama yaptığınızda kızgın bir ifadeniz olmasın, durumu objektif bir şekilde anlatın, kimseyi tehdit etmeyin.

3. Kötü itibara sahip kişilerden uzak durun

Bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyim. Çevrenizdekilerin kim olduğuna dikkat edin. Sizin itibarınızı zedeleyecek kişilerle anılmayın. Bazen arkadaşlarınızın hataları yüzünden sizin başınız ağrıyabilir, suçsuz olmanıza rağmen olayların içine çekilebilirsiniz. Yeni insanlarla arkadaşlık etmeye hazır olun.

4. Yaklaşım her şeydir

Davranışlarınız ve alışkanlıklarınız sonucunda herkesin sizin hakkınızda bir görüşü oluşur. Bu görüşün pozitif olmasını sağlamak için yaklaşımınızın doğru olması gerekir. İtibarınızın kötü olduğunu kabul edip onu iyileştirmeye çalışmak iyi bir yaklaşımdır.

5. Çevrenize saygılı olun

Kötü bir itibarı çevrenizdekilere saygılı olarak bertaraf edebilirsiniz. Bunun için diğerlerinin düşüncelerini dinlemeye, samimi olmaya, hata yaptığınızda kabul etmeye ve gerektiğinde karşınızdakine teşekkür etmeye ihtiyacınız var.

6. Mükemmeli hedefleyin

Herkes mükemmeli hedefler. Eğitiminiz ve kariyerinizde en iyi işi çıkarmaya odaklanırsanız herkesin saygısını kazanırsınız. Diğer yandan da, ne kadar kendi azminizle, tırnaklarınızla kazıyarak bir yerlere gelmiş olsanız da, başarınızı kıskananlar olacaktır. Rakipleriniz sizi aşağı çekmek için itibarınızı zedelemeye çalışacaktır. Çalışmaya devam edin…

Bu yazı Dünya Gazetesi'nin Değişim Yelpazesi köşesinde 20.08.2013 tarihinde yayınlanmıştır.