Datassist’in katkılarıyla 31 Mart 2015 tarihinde Dünya Gazetesinde yayımlanmıştır.

İşyerinde sizi nasıl tanırlar? Sektörünüzde rakipleriniz sizi nasıl bilir? Her zaman başı çeken, karşınızdakileri zorlayan, hep hücumda mısınızdır? Yoksa çoğu zaman karşıdan gelen saldırılara akılcı stratejiler üretmekte ve kendinizi savunmakla mı zamanınızı geçirirsiniz? Ne saldırıda ne de savunmada olurum, çoğu zaman olaylar ben harekete geçmeden ilerler diye düşündüğünüz olur mu?

Yeni neler oluyor?” GE’nin (General Electric) CEO’su Jack Welch’in en sevdiği sorular arasındaymış. GE’de aktif görevdeyken çevresindekilere hep bu soruyu sorarmış. Bir gün işletme danışmanı Ram Charan ile asansörde karşılaşmış ve kendisine aynı soruyu sormuş. Charan da oldukça umutsuz bir şekilde ‘sıfır işletme sermayesi’ demiş. Welch ilgiyle nasıl, lütfen açıklar mısın diye Charan’dan bilgi istemiş. Charan da beraber çalıştığı bir CEO’nun büyümeye daha fazla yatırım yapabilmek için nakit arttırma çabalarından bahsetmiş. Welch bu birkaç dakikalık konuşma akabinde hemen nakit odaklı CEO’yu ziyaret etmeye karar vermiş ve detaylı bir görüşme sonucunda bu nakit odaklı yöntemi üretim ünitelerinin yönetiminde uygulamaya başlamış. Bu mini konuşma ve Welch’in hızla verdiği karar sayesinde GE milyarlarca dolar tasarruf etmeyi başarmış.

The Attacker’s Advantage: Turning Uncertainty into Breakthrough Opportunities adlı yeni kitabında danışman ve işletme alanında en iyi satan kitaplar yazarı Ram Charan size Welch’in sorusunu soruyor: “Sizde ne yenilikler var? Yeni fikirler ve değişen trendlere nasıl yetişiyorsunuz?”

Belirsizlik ve Değişim İş Yaşamının En Değişmez Dinamiği

Zaman strateji ve hazırlık zamanı. Planlamadan şansa tabii iş geliştirmek ve başarıya ulaşmak büyük piyangonun size çıkmasından bile daha zor olabilir. İş yapma şartları sürekli değişim göstermekte ve liderlerin yapabilirliklerini doğrudan etkilemekte. Klasikleşmiş yönetici yetiştirme programları çoğu zaman yeni kariyer yolları için lider adaylarını hazırlamada ve eğitmede yetersiz kalmakta. Dış faktörler daha stabil ve öngörülebilir olduğu zamanlarda bu tür programların etkili yöneticiler yetiştirme olasılığı çok daha yüksekti. Ancak bugünün sürekli değişen ve sektörü bir gecede yerle bir eden çevre koşulları dikkate alındığında bu tür şablon yetiştirme programlarının yetersiz kaldığını görüyoruz. Bu programların en büyük eksiklerinden biri, bugünün en başarılı liderlerinde ortak özellik olarak görülen girişimcilik ruhunu aşılamaktan uzak olmaları. Oysa bugünün parlak liderlerinin hızla fırsatları gören ve şirket kaynaklarını bu fırsatlara kanalize etmeyi başaran kişiler olması gerekli. Kısacası, liderin saldırması, yükselen trendi henüz başında yakalaması ve pazara ilk giren liderlerin başında olması şart. Başarı; rekabeti kırmakta, hızlı ve zeki çözümler üretmekte gizli.

Forvet misiniz, Defans Oyuncusu mu?

Her başarılı iş örneğinde ısrarla bahsettiğimiz Apple’ın müzik endüstrisini iPod ve iTunes ile nasıl alt üst ettiğini düşünün. Apple, bir yandan müzik prodüktörlerinin kâr etme şekilleri kökünden değişirken, diğer yandan tüketicinin müzik dinleme alışkanlıklarını tamamıyla yeniden yapılandırmayı başarıyor. Amazon web bazlı kitap satışlarında öncülük yaparak benzer bir şey yapıyor ve Borders ve Barnes and Noble gibi devleri geride bırakmayı başarıyor. Bugün AirBnb’nin otel işletmeleri alanında, Uber’in ise taksi sektöründe benzer hücum stratejileri uyguladığını görüyoruz.

Gerçek şu ki; çok az sayıda işletme forvet olmayı seçiyor. Şirketlerin çoğu defansta kalmayı ve varolan iş hacimlerini korumayı amaçlıyorlar. Rekabetçi ortamın içinde kendi pazar paylarını korumaya ve karlılıklarını sürdürmeye çalışıyorlar. Bir de üçüncü bir grup var ki, onlar hem en şanslı, hem en şanssız. Onlar Müzmin Yedekler, yani çevrelerinde olup biten değişimden habersiz, hiçbir şey yapmadan hayatlarına devam ediyorlar. Ta ki değişiklik yapmak için çok geç olana dek.

Peki, siz kimsiniz?

Siz değişimler karşısında nerede duruyorsunuz? Aşağıdaki soruları cevaplayın ve nasıl bir iş kadını veya adamı olduğunuza karar verin. Sorulara 1 ila 10 arasında puan verin, 1 kesinlikle doğru olmayan, 10 kesinlikle doğru olan.

1. Sıklıkla meydana gelen yapısal değişikliklerin farkındayım ve bu değişikliklerin farkında olmak bir lider olarak işimin bir parçası.
2. İşlerimi etkileyeceğini düşündüğüm çevresel gelişimleri yakından takip ediyorum.
3. Yapısal değişiklikleri görmezden gelmek, onlarla savaşmak veya onlarla ilgili endişe etmek yerine, durumlardan fırsat yaratmaya çalışıyorum.
4. Şirketime yarar sağlayacak yapısal değişimi yaratmak lider olarak işimin bir parçası.
5. Düzenli oIarak endüstrimin ötesinde küresel ekonomiyi ve iş dünyasını jeopolitik ve diğer makro faktörleri dikkate alıyorum.
6. Kendim ve takımım için günlük rutinlerin ötesinde, sektörde, ülke ekonomisi genelinde ve küresel gelişmeler ışığında analizler yapmayı sağlayan ve yapısal değişimi öngörmeyi sağlayan teknikler geliştirdim.
7. Ne zaman operasyonel problemlerle karşılaşsam, bu problemlerin herhangi bir yapısal değişiklikle ilgili olup olmadıklarını kontrol ediyorum.
8. Gelişmiş matematik ve bilişim sistemlerini kurumlarını dönüştürmek için kullanan şirketleri yakından takip ediyorum. Bu yenilikçi şirketler benim sektörümün dışında bile olsalar, bu şirketlerin benim sektörümü etkileme, yeniden şekillendirme hatta tamamıyla sektörü yerinden oynatma olasılıklarını etüt etmeye çalışıyorum.
9. Belirsizliğin artık stabil bir gerçek olduğunun bilincindeyim ve iş hayatımda belirsizliği kabul etmiş durumdayım. Bu kabul sayesinde, karar vermeme yardımcı olacak birçok faktör belirsiz olduğu takdirde bile, cesur kararlar vermek zorunda olduğumu biliyorum.
10. Psikolojik olarak ve kurumsal açıdan yapısal belirsizlikleri tanımlamaya ve bunları fırsatlara dönüştürmeye hazırım.

SONUÇ

Şimdi sıra puanları toplamada.

Forvet: Toplamda 90-100 arasında puan topladıysanız, siz bir forvet oyuncususunuz. Tebrikler!
Defans: 60-90 puan aralığında puan topladıysanız, siz defansta oynuyorsunuz. Oyununuzu hızlandırmalı ve hızla değişen dış faktörlere ayak uydurmalısınız.
Müzmin Yedek: 60 puanın altında puan topladıysanız, siz bir müzmin yedeksiniz. Bir tür körebe oyununun içindesiniz. Size bir saldırı geldiği takdirde, yerle bir olmanıza ramak kala durumun farkına varacaksınız, her şey için çok geç olacak.

Müzmin Yedeklere Öneriler

Müzmin yedeklerin değişen dış faktörlere kendilerini hazırlamaları için büyük adımlar atmaları, çevresel faktörlerin öneminin farkına varmakla beraber, atağa nasıl geçeceklerinin stratejisini oluşturmaları gerekli.

The Attacker’s Advantage: Turning Uncertainty into Breakthrough Opportunities kitabında, Ram Charan müzmin yedeklere adım adım önerilerde bulunuyor:

• İşe yapısal belirsizliği tanımlayarak başlayın. Geçtiğimiz yıllarda tanık olduğunuz yapısal değişiklikler nelerdi, bu yapısal değişikliklere kim(ler) önderlik etti, pazardaki diğer oyuncular bu değişikliklere nasıl cevap verdi? Yapısal değişimin başını çeken şirketleri ve liderleri tanımladıktan sonra, bu liderlerin nasıl kimsenin başta görmediğini gördüğünü düşünün. Onları örnek alarak pazar dinamiklerinin ve ekonomik faktörlerin nasıl önemli işaretler olabileceğini analiz edin.
• Bakış açınızı genişletin, durumlara geniş açı bakmayı prensip edinin. Çevreyi teknolojiden sosyal trendlere kadar yeni ve farklı şeyler arayışıyla tarayın. Bu yenilikleri kendi kurumunuz için avantaja çevirecek yolların arayışında olun. Bu gelişmeler tüketici deneyimini nasıl etkileyebilir düşünün.
• Dış faktörler konusunda sizi uyaracak ve harekete geçirecek birkaç yeni alışkanlık geliştirin. Örneğin, Financial Times’ın Lex köşesini her gün takip edin veya çalışanlarınızınla düzenlediğiniz rutin toplantıların 15 dakikasını dünyada olup bitenlere ve bunların sizin işinize olacak potansiyel etkisini tartışın. Bu mini tartışmaları toplantılarınızın rutin bir parçası haline getirin.
• Bugünün dünyasında herşeyin tam anlamıyla net olduğu zamanın harekete geçmek için çok geç olacağının farkında olun. Elinizdeki bulguların ve gerçeklerin ötesinde olayları tartmaya ve sonuçlar çıkarmaya çalışın. Hipotezlerinizi oluşturun ve test edin. Yeni trendler içerisinde kendi stratejinizi oluşturmada ve harekete geçmede gecikmeyin.

Bu yazı Dünya Gazetesi'nin Değişim Yelpazesi köşesinde 31.03.2015 tarihinde yayınlanmıştır.