Seth Godin’in yeni kitabı Song of Significance (Anlam Şarkısı) geçtiğimiz haftalarda orijinal dili İngilizce’de yayınlandı. Godin hayranı olarak hızla kitabı edindim ve Godin’in bugünün ve yarının anlamlı şirketleri, çalışanları ve çalışma prensiplerini kısa bölümler ve örneklerle anlattığı manifesto tadındaki kitabı bir solukta okudum.

Burada Godin’in bahsettiği Significance “Anlam” nedir?

Anlam yapılan işte, şirkette, çalışanların en alttan en üst seviyeye kadar anlam arama ve bulma serüveni. Anlamı olan şirketler bugünün ve yarının şirketleri. Anlam, parayla satın alınamayan, sırf verim ve üretim ile ölçülmeyen, çalışanların istediklerini mutfağa birkaç atıştırmalık ve spor merkezi üyeliğine indirgemeyen daha derin, daha dengeli ve daha sürdürülebilir bir anlam. Her şirket anlamını kendi belirliyor ve bu yolda yürümeyi bilinçli bir şekilde kolektif olarak seçiyor. 

Üç şirketin anlam hikayesi. Göz sağlığı. Halı. Araba Yıkama. 

Bir – Aravind Göz Sağlığı Sistemleri Hindistan’da faaliyet gösteren bir göz hastanesi. Bu kurum milyonların daha iyi görmesini sağlayarak dünyada görme engellilere bir kurumun tek başına sağlayabileceği en çok faydayı sağlamış. Çalışan binlerce sağlık personeli bu anlamlı başarının bir parçası. İlginç bir gönüllü ödeme modelleri var, bir katarakt ameliyatına birkaç yüz doları ödemeyi seçebilirler veya tamamıyla ücretsiz olarak bu ameliyatı olabilirler. Yeterli sayıda kişi ödemeyi tercih ediyor ki, Aravind büyük ölçüde kendi kendini idame eden bir yapı. Aravind’in kurum kültürü iki ana kriteri doğru yapıyor: birincisi, enfeksiyon seviyesi ve ameliyat/tedavinin başarısızlık oranı yok denecek kadar düşük, ve ikincisi, hastalara para ödeseler de ödemeseler de iyi bakılıyor. Göz cerrahlarının birçoğu Aravind’de uzmanlıklarını almak istiyorlar çünkü çok sayıda vaka görüyorlar ve kendi pratiklerini, disiplin ve tekniklerini en iyi şekilde geliştirebiliyorlar. Ameliyat odası son derece zor bir yer, prosedürler net, farklılık ve inovasyon için hiç bir esneklik yok. İnovasyon ameliyathane dışında gerçekleşiyor. Hasta ilişkilerinin geliştirilmesinde, sağlık merkezlerinin en iyi iyileşme ve hasta ve hasta yakınıyla bağ kurma yeri olması için tüm yeniliklere açıklar. Ana prensip, kim olursanız olun, hasta olarak hak ettiğiniz şekilde saygı görerek ve değer vererek tedavi edilmek doğrultusunda. 

İki – Ray Anderson 1973 yılında bir halı şirketi kurar. Tamamen fiyat odaklı – ucuz üretenin sürümden kazandığı emtia odaklı bir iş alanı. 20 yıl içerisinde ofis halı üretiminin bir numarası olur. Çoğu zaman büyük şirketlere halı üretip satsa da, felsefesi, hiçbir satışın küçük olmadığıdır. Henüz 1974 yılında California’dan bir şirket çevre faktörleri yüzünden şirketten halı almamaya karar verir. Anderson bu reddi duyar ver şirketinin lateks ve naylon bazlı halı üretimiyle çevreye ne kadar zarar verdiğini etüd eder. Verimi arttırma ve maliyeti düşürmek için varolduklarını düşünen üst seviye yöneticilerini toplar ve dünya kaynaklarına zarar vermeden diğer şirketlere örnek olacak şekilde karlılığını koruyacak bir modele geçmek için çalışmaları başlatır. Toplantıda nasıl yapacağınızı bilmiyorum ama sürdürülebilirliği hangi yıl ulaşabileceğimizi sizden yazılı olarak istiyorum der. Onlara bu problemi çözmek için otorite ve sorumluluk verir. 

Bugün Anderson’un şirketi Interface karbon nötr hatta karbon negatif (kullandıklarından çok karbonu offset ediyorlar) halı karoları üretiyor ve satıyor. Godin Interface’nin hikayesini bir çevrecilik zaferi olarak anlatmıyor. Hikayenin amacı, çevrecilik uğrunda başlatılan şirket dönüşümünün insanları nasıl dönüştürdüğü. Faydalı bir hedefe ulaşmak için başlayan değişim ile, işler kariyerlere dönüşmüş, her çalışan yeni know-how ve yetiler edinmiş, kendini yetiştirmiş, liderlere dönüşmüş. Tamamen kar odaklı bir fabrika modelinin paradan anlama odaklanması ve bu anlam çerçevesinde karlılığını koruyarak şirketi insanileştirmesi gerçek başarı. 

Üç – Doğru yapıldığı takdirde araba yıkama işletmesi de anlamlı olabilir. Thomas D’Eri Rising Tide Car Wash’ın kurucusu. Senede 150 bin araba yıkıyorlar. Yakın zamanda yeni bir şube açmışlar ve ilk 60 günde kara geçmeye başlamışlar. Başarılarının sırrı öncelikle inanılmaz müşteri memnuniyetlerinde. D’Eri iş modelinin başarısını detaylandırdığı Potansiyelin Gücü adını verdiği kitabında araba yıkamak için işe alımlarında otistik kişileri işe aldığını ve tüm çalışanlara güvenebilecekleri bir iş ortamı hazırladığını anlatmış. Herşey kardeşi Andrew için faydalı bir iş bulmak arayışıyla başlayıp binlerce insanın yaşamını değiştiren büyük bir misyona dönüşmüş. Şirket dört ana prensip ile faaliyet gösteriyor: güvenlik duygusu, sorumluluk duymak, net bir amaç, ve müşteri sevgisi. Sanki şirket araba yıkamak için kurulmamış da, müşteriler için bir fark yaratmak için araba yıkamayı seçmiş. Araba yıkama işini yapan, müşteriyle birebir muhatap olan çalışanlara eğitimlerle yatırım yapıyor şirket. Onlar pazarlama departmanından, satıcılardan veya arka ofisten daha çok şirketi her an temsil eden marka temsilcileri. Bu sayede güvende hissederek çalışıyor, işlerini en iyi şekilde yapıyor ve müşterinin takdir ve sevgisini kazanıyorlar. Müşteriler de evlerine en yakın araba yıkama servisine gideceğine, en yakın Rising Car Wash’a gidiyor.

Bu üç anlamlı şirketin ve benzer değerlere sahip nicelerinin ortak paydası insanlarına verdikleri önem. Gerek çalışan, gerek müşteri, gerek dünya genelinde hiç tanımadıkları insanlar bu şirketlerin perspektifinden değerliler. 

Kitabın bir noktasında Godin, insanların bir kaynak olmadığını, bir araç olmadığını, asıl amaç olduğunu yazmış. Rekabetin ortasında finansal piyasalarla, üretimle, müşterilerin alım güçleri ve enflasyonla savaşırken, belki de gözden kaçan amaç. Oysa, bugün birçok şirketin sadece hukuki anlamda bir varlığı var, markası, banka hesabı, teknolojisi… ancak binası, fiziksel bir ürünü olmayan ancak yüzlerce kendi evinden çalışanı var. Şirketi şirket yapan anlam katan insanları ve onların beraber çözdükleri büyük problemler. 

Şirketinize anlam katmak için Seth Godin’i son kitabı Song of Significance’ı okumanızı tavsiye ederim.