Yazar: Ela Erozan Gürsel

İş dünyası adeta siyah beyaz gibi ikiye ayrılmış: 1. Grup – kurumsal bir şirkete bağlı çalışan profesyoneller ve 2. Grup – Kendi işini yapan girişimciler, patronlar. Çoğumuz önce 1. Gruba dahil oluyor, deneyim kazanıyor, sektörü ve işi öğrendikten, belli bir deneyim ve sermaye edindikten sonra, eğer cesaretimiz ve isteğimiz varsa, 2. Gruba geçiyoruz. Kimisi ise, iş güvenliğini tercih edip, finansal risklere girmeden hep 1. Grupta kalmayı tercih ediyor. İlle de bu iki gruptan birini seçmemiz mi gerekiyor? Edelman’ın Global Inovasyon’dan sorumlu Genel Müdür Yardımcısı David Armano’nun Forbes’ta yayınlanan yazısına göre, bir 3. Grup daha var: Intrapreneur’ler.

Evet, girişimci anlamına gelen ‘entrepreneur’ değil, intrapreneur. Şirketinizi başarıya taşıyacak profilde insanların yeni adı. Intra eki Latince’de içeride, süresince anlamlarına gelir. Intrapreneur ise, şirketinizin içindeki girişimci anlamında kullanılır. Türkçe’de intrapreneur’ün tam karşılığı yok. Zargan.com intrapreneur kelimesini ‘girişimcilik becerilerini şirketin avantajına kullanması için kendisine göreceli bir özerklik tanınmış olan şirket yöneticilerinden biri’ olarak açıklamakta.

Intrapreneur’ler girişimci düşünme ve çalışma şeklini benimseyen ve mevcut organizasyonlarında yeni girişimlerin önünü açan profesyoneller. Bir projeye girmeden önce şu soruyu sorarlar: ‘Bu en iyi ve etkin şekilde çalışma şekli mi?’ İş süreçlerini sorgulayarak daha verimli çalışma yöntemleri üzerine kafa yorarlar. Intrapreneur’ler yeni gelir getirecek ürün ve hizmetlerin yönetiminde aktif olurlar, sistemlerin, altyapıların ve süreçlerin daha verimli ilerlemesini veya şirketin çevre dostu sosyal sorumluluk projeleriyle topluma geri dönüş yapmasını sağlarlar.

Google gibi girişimci karakterde insanları destekleyen şirketler intrapreneur’lerin yeni fikirler geliştirmesine olanak veren çalışma prensipleri benimserler. Intrapreneur’leri planlama ve stratejiden üretim ve destek departmanlarına kadar her yerde konumlandırabilirsiniz. Bu profesyonellerin özellikleri bir yandan yeni stratejileri hayata geçirirken şirketin temel prensiplerine ve hedeflerine bağlı kalmalarıdır.

Kawasaki’den Intrapreneur’lerin Sanatı

En çok satan kitaplardan Enchantment’ın yazarı Guy Kawasaki intrapreneur’lerin sanatı adlı blog yazısında intrapreneur’lerin neler yapması gerektiğini şu şekilde özetliyor:

– Nakit ineği öldürün:

Büyük miktarda nakit getiren kaynağı yani nakit ineği öldürmek intrapreneur’ler için de onların üst yönetimi için de tek kabul edilebilir yoldur. Nakit inekler harikadır ancak sütleri sağılmalı ve öldürülmelidirler. Gerçekten cesur şirketler nakit ineklerini zamanında öldürmeyi başarırlar. Bilirler ki eğer kendileri ineklerini zamanında öldürmezse,  garajlarında çalışan iki dahi ineklerini onlar için öldürecektir. Macintosh o dönemin nakit ineği olan Apple II’yi öldürdü, eğer yeni ürünlere yönelmek yerine Apple II’yi korumaya kalksaydı, Apple bugünkü başarısını elde edemezdi. Nakit ineklerin gerçek amacı yeni buzağılar bulmak için fon sağlamaktır.

– Beyninizi yeniden yükleyin:

Dahil olduğunuz büyük şirkette öğrendiğiniz herşey intrapreneur yapıya aykırıdır. Örneğin, büyük bir şirkette müşterilere anketler yaparsınız, satış ekibine danışırsınız, kişiler arasında konsensüs sağlamaya çalışırsınız, fokus gruplarla çalışırsınız, ürünü birkaç aşamalı testlerden geçirirsiniz ve sonunda ürünü lanse etme aşamasına gelirsiniz. Yeni ürününüz son kullanıcıya ulaşacağı noktada reklamlara başlarsınız.

– Bu uygulamaları unutun

Mümkün olduğunca hızlı harekete geçin ve ürünü lanse edin. Büyük şirketlerde denenmiş ve uzun süredir uygulanan yöntemlerin tam tersini yapın.

– Ayrı bir binada çalışın

Ana binaya çok uzak olmayan ancak yönetimin sizi sürekli denetleyip rahatsız etmeyeceği mütevazi bir çalışma ortamı yaratın. Mobilyalarınız eski püskü olsun. Bağlılık yaratmak ve yaratıcılığı canlandırmak için biraz sıkıntı çekmek iyidir.

– İşe bir şekilde bulaşmış kişileri işe alın

Intrapreneur’ün en önemli özelliği nedir biliyor musunuz? Takımınızın yaptığı işe duyduğu sevgi ve bağlılık hissi. Bunun iş deneyimi veya eğitim geçmişiyle çok alakası yok. Öreğin, Apple II tamir departmanından bir mühendisi aynı alanda en saygın üniversitelerde doktora yapmış birine tercih edin. Mühendis ürünü bilir, sever ve tüm dünyayı o ürünle değiştirmek ister. (Guy Kawasaki mücevher sektöründe ilk işinden sonra, uzun süre Apple’da çalışmış ve kariyerinin marka ile özdeşleşmiş olduğunu unutmayın.)

– Önce şirket

Intrapreneur’lerin kendilerini değil, şirketlerini ilk sıraya koyması önemlidir. Eğer kendilerini ön plana koymak istiyorlarsa, işten ayrılmalı, finansman bulup kendi şirketlerini kurmalıdırlar. Çalışan oldukları sürece şirket için doğru olanı yapmaları şarttır. Şu gerçek ki, nakit ineği öldürmeye kalktığınızda kimse şirket için doğru olanı yaptığınızı düşünmeyecektir, ancak bunun sebebi onların durumu anlamamalarıdır. Kişinin seçim yapması gerekir: Ya mevcut iş güvencesini tercih edecek ve sadık bir intrapreneur olarak şirkette kalacak ya da egosunu kabartan kendi ismi ve şirketiyle öne çıkacak ve girişimci olacaktır.

– İşleri kimse farkında olmadan yapın

Pratiğe geçene kadar görünmez olun. Kimsenin radarına takılmayın. Inovatif bir fikrinizi üst yönetimle paylaşmak isteyebilirsiniz ancak siz fikirle ilgili proje geliştirmeye başlayın, fikri olgunlaştırın. Bırakın belli bir aşamaya geldiğinde genel müdür yardımcıları size gelsin.

– Bilgi toplayın ve paylaşın

İyi bir intrapreneur’seniz başınız belaya girecektir. Organizasyon içinde yükseldikçe bilgilere oldukça zor ulaşıldığını, neredeyse bilgilerin yok olduğunu görürsünüz. Takımınızda çalışan sayısını aşmamak, statükoyu korumak zorunluluğunu yerine getirirken, kurumsal varlıkları müşterinin hiç sormadığı konularda araştırma yaparak harcamak konusunda eleştirilirsiniz.

– İşiniz bitince demonte edin

Eğer intrapreneur olarak başarılı olursanız, ürününüz ve takımınız şirketin ana üretimi içine girecektir. Bu sıradışı çalışma grubunun sisteme entegre olması gerekecektir. En iyi ihtimalle farklı çalışma biçimleriyle bu kişiler şirket süreçlerini iyileştirecek çözümler geliştirecek ve yeni bir bürokrasi çarkı yaratmayacaklardır.

---

Intrapreneur’ün On Emri

1. Hergün işe kovulma isteğiyle gelin.
2. Hayallerinizi durduran herhangi bir emri atlatın.
3. İş tanımınız ne olursa olsun projenizin gerçekleşmesi için gerekeni yapın.
4. Size yardım edecek insanlar bulun.
5. Çalıştığınız insanları öngörülerinize göre seçin, sadece en iyileriyle çalışın.
6. Mümkün olduğunca sessiz bir şekilde çalışın, işinizin reklamını yapmak kurumsal bağışıklık sistemini devreye sokacaktır.
7. Eğer siz yarışmıyorsanız, hiçbir bahse girmeyin.
8. Özür dilemek izin istemekten kolaydır unutmayın.
9. Hedeflerinize sadık olun ancak onlara nasıl erişeceğiniz konusunda gerçekçi davranın.
10. Sponsorlarınıza değer verin.

Intrapreneurleri nasıl bulabilirim?

Takımınıza intrapreneurler mi katmak istiyorsunuz? İşe alım sürecini nasıl yürütmelisiniz?

Potansiyel intrapreneurleri saptamak için yapmanız gereken önceki iş deneyimlerini yeni girişimler yönünden ele almaktır. Intrapreneur adayına şu soruları yöneltebilirsiniz:

“Yeni projeler geliştirdiniz mi? Yeni ürünlerin lansmanında bulundunuz mu? Verimsiz iş süreçlerini verimli hale getirmek için girişimlerde bulundunuz mu? Çalıştığınız yerlerin kurumsal kültürü nasıldı? Çalışanların inisiyatif almasına ne kadar olanak veriliyordu?”

• Intrapreneur’lerin ille liderlik konumunda olması gerekmez. Organizasyonunuzda en alt seviyeden en üst seviyeye kadar her pozisyon için intrapreneur’ler arayabilirsiniz.
• Bir önemli konu da şirketinizde halihazırda çalışan kişilerin arasından  kimlerin intrapreneur olduğunu belirlemektir. Çalışanlarınızın intrapreneur özelliklerinden işe alım yaptığınız pozisyonda daha etkin bir şekilde yararlanma şansınız olabilir. Bu fırsatı kaçırmamalısınız. Çalışanlarınızı doğru konumlandırmak hem çalışan performans ve motivasyonunu arttıracak hem de şirketin üretimini arttıracaktır.
• Takım çalışmalarında kimlerin farklı düşündüğüne dikkat edin. Kimler herkesin düşündüğündan farklı önerilerle size geliyor? Kimlere yeni projeler geliştirmesi konusunda güveniyorsunuz? Bu çalışanlarınız şirketinizin hedefleri ve temel prensiplerine bağlı mı? Bu soruların cevabı size şirketinizdeki mevcut intrapreneur’lere götürecektir.

İçerdeki intrapreneur’leri belirledikten veya yeni intrapreneur’leri işe aldıktan sonra, amaç onların başarılı olması için doğru ortamı yaratmaktır: Yönetim olarak intrapreneur’lere güvenmeli, onları özgür bırakmalı ve ihtiyaç duydukları kaynakları onlara sunmalısınız. İşyerinin inovatif fikirlere olanak veren takımlar arası işbirliğine sıcak bakan bir atmosfer olması çok önemlidir.

 Bu yazı Dünya Gazetesi'nin Değişim Yelpazesi köşesinde 16.10.2012 tarihinde yayınlanmıştır.