13 Ekim 2015 tarihinde Dünya Gazetesinde yayımlanmıştır.

Yıllardır ayaklarınızın geri geri gittiği işe gitmeye devam mı etmeli? Yeter artık deyip yeni bir iş alanına mı geçmeli? Güvenli ortam mı, riskli ancak tatmini yüksek yeni iş mi?

Kariyerinin ortasında yaptığı işi sevmeden yapan, bir değişiklik arayışında olup, bir türlü cesaretini toplayamayan ya da maddi manevi engelleri aşamayan profesyonellerin hikayelerini duyarsınız. Birçoğu, benim için çok geç artık, emekliliğe kadar idare edeceğim der ve gönülsüz bir şekilde aynı alanda çalışmaya devam eder. Bir diğer azınlık ise, 20 yıllık kariyerini bir kenara bırakarak, sevdiğine inandığı işe sıfırdan başlamayı göze alır. Başarılı cerrahların stresli mesleklerini bırakıp yazar veya müzisyen olduklarını, denetimcilerin gün ışığını görmeye hasret kaldıkları ofislerini geride bırakıp hobilerini işe döndüren girişimlere atıldıklarını hayranlıkla dinleriz.

Doğrusu nedir?

Sıkıntıdan patladığınız, her gün yataktan kalkarken gene mi bu işkence dediğiniz bir işe devam etmek mi, yoksa güvenli köşenizden kalkıp sevdiğiniz işi yapmak için kendinize açık denizlerde bir fırsat tanımak mı? Hayat sizin hayatınız… Sizi mutlu eden seçim doğru seçim olacaktır.

İnsan Kariyerinin Belli Bir Noktasında Sorgulamaya Başlıyor

İnsanın başından geçen travmatik bir olay, eski arkadaşlarıyla bir araya gelmesi veya patronundan aldığı olumsuz bir performans değerlendirmesi birden bire kendi yaşamını, işini sorgulamasına neden olabilir. Neden mutsuzum? Neden eskisi gibi huzurlu değilim? Neden mutlu uyanmıyorum? Neden işte yeni projelerle ilgili heyecan duymuyorum? gibi soruları sormaya başlar, kendi kendinize içinde bulunduğunuz ruh halini, mesleki ve kişisel tatmini sorguluyor hale gelirsiniz.

Farkındalık değişim için en önemli adımdır. İnsan ancak durumunun farkında olursa, bu durumdan kurtulmak için yollar arayacak, kendini tanıdığı ölçüde, neler yapıp yapamayacağını doğru kestirmeye çalışacaktır.

Değişikliği Çoğumuz İster, Değişikliği Çok Azımız Yapar

Birçoğumuz gerçek potansiyelimizi kullanamadığımız işler içinde sıkışıp kalınca mutsuz olur, değişiklik yapmak isteriz. Ancak değişiklik istemek ve köklü bir değişiklik yapmak arasında büyük bir fark vardır. Hepimiz değişimden korkarız. Değişim demek belirsizlik ve risk demektir. Birden rahat korunaklı, maaşı, saatleri belli, yıllardır gözü kapalı yaptığınız işten çıkıp, yeni bir sektörü, alanı, mesleğe geçmek, yeni mezun gibi üstelik yılların deneyimiyle yeniden başlamak herkesin kolaylıkla göze alacağı iş değildir. Gerçekten bunu yapabilir miyim? Altından kalkabilir miyim? Bu değişiklik beni mutlu edecek mi? Geride bıraktıklarım için bir gün pişman olabilir miyim? gibi yüzlerce soru beynimizi kemirecektir…

Değişim Ani ve Radikal Olmak Zorunda Değil

Kariyer değişimiyle ilgili yaptığımız en büyük hata değişimi kökten, dev bir adım olarak algılamaktır. Birçoğumuz değişimi yarın uyanmak, istifa etmek ve hep hayalimizdeki işe başlamak olarak düşünürüz. Tabii ki bu senaryo sadece rüyalarda veya filmlerde olur. Hazırlık ve bir sonraki kariyerinizi planlama kimi zaman aylar, kimi zaman yıllar alabilir. Ne değişim yapmak istiyorsanız yaşamınıza küçük küçük sokmalısınız. Sevdiğiniz şeyi profesyonel olarak yapmadan gerçekten sevip sevmediğinizi bilemezsiniz. Örneğin keyifli bir hobi tam zamanlı işe döndüğünde, bambaşka bir şekle bürünebilir, tatmin vereceğine pek de sevmediğiniz bir angaryaya dönüşebilir. Değişimi küçük dozlarda hayatınıza geçirin. O zaman düğmeye basıp hayatınızı değiştirdiğinizde neyin içine girdiğinizi bilir, yeni mesleğinizin size neler getirip, sizden neler alacağına emin olursunuz.

Kendi kendinize yaratacağınız mesleki deneyimler, hafta sonları projeleri veya iş çıkışı etkinlikler olarak başlayabilir. Yaşam tarzı veya mesleğiniz haline gelip gelmeyeceğini test etmek için bir süre deneyimlemeniz en doğru yaklaşım olacaktır.

Bir İşi Parasız Yapacak Kadar Seviyorsanız O İş Doğru İştir

Bir işi gönüllü olarak yapacak kadar çok seviyorsanız, o iş sizin için doğru meslektir. Ekmek parası, ne yapayım mantığından çıkıp, kendinize ayırabileceğiniz ekstra zamanı keyifle o işe vermek içinizden geliyorsa, o işe devam edin. Başarı sizin olacaktır. İlle başarının büyük parasal getiriler olacağını düşünmeyin. Sizi mutlu eden, değer yarattığınız ve de rahat yaşamanızı sağlayan bir işse, daha ne istersiniz ki… Severek iş yapmak en büyük mutluluk kaynağıdır. İnsan sevdiği işte başarılı olur.

Kariyer Değişikliği Yapacaklara 5 Öneri

What’s Next’in kariyerin ortasında alan değiştirme konusunda yayınladığı özel raporda, 5 önerinin altı çiziliyor.

1. Önceliklerinizi ve İhtiyaçlarınızı Belirleyin
Siz kimsiniz? Yetenekleriniz neler? Ne yapmak istiyorsunuz? Gibi basit görünen derin sorulara net cevaplar verebilmelisiniz.
Sürekli başarmaya odaklananlar için durup düşünmek kendini analiz etmek hiçbir şey yapmamak gibi görünebilir ancak bu zaman, kişinin kendini doğru anlaması ve bir sonraki adımları planlaması için son derece değerli. Kariyer değişikliği yapmayı planlayan profesyonellerin durup kendilerini dinlemeleri şarttır. Ancak bu şekilde sağlıklı kararlar alabilirler.

2. Bir Araç veya Test Kullanın
Kendinize zaman ayırıp ne gibi alternatiflerinizin olduğunu değerlendirirken, bir takım testlerden ve araçlardan yardım alabilirsiniz. Kariyer koçlarının ya da danışmanlarının kullandıkları testler size karakteriniz, yetileriniz ve muhtemel iş fırsatları arasında bağ kurmanıza destek olabilir. Bu testlerdeki sorular sizi doğru yöne yönlendirebileceği gibi, sizin aklınıza gelmeyecek kariyer yollarını gündeminize getirebilir. Bu tür araçların sadece destekleyici, tamamlayıcı roller olabileceği, değerlendirme ve ders çıkarmanın gene size bağlı olduğunu unutmayın. Unutmayın tüm cevapları testlerden almanıza imkân yoktur.

3. Hikâyenizi Anlatın
Geçmişinizdeki ipuçlarını bir araya getirin. Okul yaşamınızdan kariyerinizde geldiğiniz bugünlere kadar başarılarınızı, yeteneklerinizi, önemli aktiviteleri, etkinlikleri alt alta yazın. Neler sizin için önemliydi? Neleri yaparken çok büyük keyif aldınız? Hangi başarılarınız size büyük tatminler verdi?  Neleri daha çok yapmak veya yapmaya devam etmek istiyorsunuz? Sizi mutlu eden nedir? Kendinize yüzlerce soru sorun. Yalın bir cevaba ulaşana dek kendinize sorun.
Bazen konu kendimiz olunca başkalarına son derece aşikâr gelen şeyleri göremeyebiliriz. Örneğin, tüm Cumartesi-Pazarlarımızı seve seve verdiğimiz gönüllü öğretmenlik işini anlatırken gözlerinizin içinin güldüğünü veya resim yaparken saatlerce karıştırdığınız renklerin dünyasını kendi kendinize fark etmeniz daha çok çaba ve zaman alabilir. Çevrenizdekilere sorun, akıl alın. Sizi dışardan görenlerin fikirleri kendi kendinizi tanımanıza yardımcı olacaktır. Kişilerin sizinle ilgili algısı ve görüşü de çok önemlidir.

4. Profesyonel Görüş Alın
Kariyer geçişlerinde bazen sistematik ilerleyebilmek için uzman görüşü almakta fayda görebilirsiniz. Yeteneklerinizi değerlendirmek, alternatif iş alanlarıyla ilgili yerinde bağlar kurmak ve kariyer değişikliği için bir hareket planı oluşturmak için kariyer koçları size somut adımlar oluşturabilir. Gerekli eğitimleri veya çalışma şekillerini beraber belirler, bu süreçte finansal planlama konusunda danışmanlardan destek alabilirsiniz.

5. Her Şeyden Önce Suları Test Edin
Araştırmalar kariyerlerinin ortalarında bambaşka alanlara geçen profesyonellerin analitik yaklaşımdan çok denemeye dayalı yöntemlerle başarılı kariyer geçişleri yaptıklarını göstermekte. Yani, yeni şeyleri deneyerek nelerin hoşunuza gittiğini bulup o işlere kanalize olmalısınız. Bunu kâğıt kalemle veya bilgisayar başında neleri yapıp yapmadığınızı analiz ederek bulamazsınız.
Geleceğin öğretmenleri öğretmenin nasıl bir şey olduğunu birkaç derse yedek öğretmenlik yaparak deneyimleyebilirler. Kar amacı gütmeyen bir vakıfta gönüllü olarak çalışarak kurum yönetimi, bağış toplama veya etkinlik düzenleme konusunda fikir sahibi olabilirsiniz. Mevcut işinizi bırakmadan önce ne yapmak istediğinizden emin olun. Orta yaşlarınıza yakın yapacağınız kariyer değişikliğinin gerçekten sevdiğiniz alan olduğundan emin olun.

Bu yazı Dünya Gazetesi'nin Değişim Yelpazesi köşesinde 13.10.2015 tarihinde yayınlanmıştır.